Een goed begin is het halve werk: over het belang van een gezonde zwangerschap, natuurlijke geboorte en borstvoeding.

“Een goede voorbereiding is het halve werk” en “Voorkomen is beter dan genezen”: het klinkt cliché, maar de meeste clichés zijn nou eenmaal waar, zo ook rondom zwangerschap en geboorte. Ik volgde daarom een aantal cursussen over het darmmicrobioom en immuunsysteem van baby’s en de invloed van de geboorte daarop.

Idealiter is de moeder op en top gezond op het moment van conceptie. Allerlei hormonale ‘setpoints’ worden immers tijdens de zwangerschap vastgesteld. Denk aan een moeder met zwangerschapsdiabetes waarvan de baby een hoger insuline/glucose setpoint heeft en daar dus zijn verdere leven gevolgen van kan ondervinden. Hetzelfde geldt voor langdurige stress tijdens de zwangerschap: hoge cortisolwaarden in het bloed van de moeder zorgen voor een hoger setpoint bij de foetus, waardoor hij/zij dus gevoeliger voor stress zal zijn. Nu weet inmiddels iedere vrouw met een kinderwens wel dat het beter is om niet te roken en alcohol te laten staan, maar verder valt er in mijn ogen op gezondheidsgebied nog veel winst te behalen. Het loont dan ook om je tijdig te laten voorlichten over voeding, lifestyle en suppletie. 

Gezonde darmen

De darmgezondheid vormt de basis voor je algehele gezondheid en bestaat uit een mix van probiotische (gunstige) en pathogene (ongunstige) bacteriën. En die gezondheid begint al voor de geboorte! Bijzondere aandacht vraagt vooral het laatste trimester van de zwangerschap, waarbij zowel het vaginaal- als darmmicrobioom van de moeder verandert ter voorbereiding op de geboorte. De bacteriestammen die mama meegeeft vormen de basis van de toekomstige gezondheid van de baby. Dan moet er wel sprake zijn van een natuurlijke – dat wil zeggen vaginale –  bevalling, waarbij de baby door passage door het geboortekanaal in contact komt met de bacteriën van mama. 

De opbouw van een gezond microbioom kan worden ondersteund met suppletie in de vorm van probiotica. Probiotica zijn gunstige bacteriën, die van invloed zijn op de samenstelling van de ontlasting en zorgen voor een goede werking/motiliteit van de darmen en zo de stoelgang verbeteren. Verder kan het de spijsvertering, gasvorming en het immuunsysteem positief beïnvloeden. Na de geboorte kan probiotica uitkomst bieden wanneer de baby last heeft van darmkrampjes.

Natuurlijke bevalling of keizersnede

Een natuurlijke bevalling is om meerdere redenen belangrijk. De stress (adrenaline!) die vrijkomt door de weeën bij zowel moeder als kind zorgt voor arousal, bloedsuikerregulatie, reabsorptie van longvocht, thermoregulatie en werkt pijnstillend. Minder stress is dus niet altijd beter! Wanneer er geen weeën plaatsvinden en er door de afwezigheid van een natuurlijke bevalling geen stress bij moeder of kind is, dan is er ook geen hormonale (adrenaline en cortisol) piek. Daarnaast wordt het immuunsysteem veel zwakker en inadequaat geactiveerd. Dat is waarom kindjes die met een keizersnede worden geboren vaak nog vocht in hun longen hebben, waardoor ook moeite met ademen, hun bloedsuikerspiegel minder goed kunnen reguleren en hun lichaamstemperatuur niet op peil kunnen houden. Keizersneden worden ook geassocieerd met allerlei immunologische (o.a. astma, eczeem), metabole (diabetes en obesitas) en gedragsmatige problemen (autisme stoornissen, ADHD, OCD en meer emotionele- en slaapproblemen). We spreken orthomoleculair bij keizersneden wel van een ‘slechte start’. 

Side note: de levensreddende functie van keizersnede mag niet uit het oog worden verloren. Toch wijst de praktijk uit dat keizersneden ‘maar’ in 10% van de gevallen nodig is, terwijl het percentage in Nederland op 15% en België op 21,1% ligt en in buitenland zelfs oploopt tot 30-60%…

Interventies

Moeder Natuur weet hoe het hoort, dat moge duidelijk zijn! Gelukkig bestaan er interventies, die de mogelijke gevolgen van een keizersnede – in ieder geval gedeeltelijk – kunnen corrigeren. 

Zo wordt de laatste jaren steeds vaker ‘vaginal seeding’ toegepast, waarbij de baby na de bevalling meteen met vaginale afscheiding wordt ingesmeerd om zo de kolonisatie van goede bacteriën te stimuleren. Toch is de effectiviteit niet voldoende aangetoond en kunnen er gevaarlijke complicaties ontstaan wanneer de baby onbedoeld met verkeerde bacteriën zoals streptococcus wordt ingesmeerd. Het mag dan ook alleen onder professionele begeleiding worden gedaan!

Daarnaast strekt in geval van (geplande) keizersneden suppletie van aangepaste probiotica tot de aanbeveling; bij zowel de moeder tijdens de zwangerschap als de baby net na de geboorte. Probiotica doet het microbioom lijken op dat van baby’s die natuurlijke geboren worden, waardoor er een kleiner risico op gezondheidsproblemen bestaat. Dat effect wordt enorm vergroot in combinatie met het geven van (minstens gedeeltelijke) borstvoeding. Er bestaan veel verschillende probiotica. Laat je voorlichten over welke probiotica (welke bacteriestammen) en dosering geschikt is voor jou en jouw baby.

Borstvoeding

Moedermelk wordt niet voor niets het ‘vloeibare goud’ genoemd. Ik heb het wonder van het geven van borstvoeding nu al twee keer mogen ondervinden en met orthomoleculaire bril op groeit die verwondering alleen maar. Uit eigen ervaring weet ik dus ook hoe tijdrovend, intensief en vermoeiend het kan zijn. Leuk weetje: ik las dat een jaar lang borstvoeding geven gemiddeld 1800 uur – en dus meer dan een fulltime baan – in beslag neemt. Dat alles weegt naar mijn mening echter niet op tegen de voordelen. Als groot voorstander van borstvoeding ben ik niet tegen flesvoeding, hoewel er naar mijn mening in sommige gevallen wel (te) snel voor wordt gekozen. 

Om borstvoeding tot een succes te maken zijn er 5 vuistregels, samengevat als “VLOED”.

1. Vroegtijdig: het eerste uur na de geboorte

Het vroegtijdig starten van borstvoeding heeft diverse voordelen voor moeder en kind. Omdat het kind immunologisch op zichzelf is aangewezen zodra de navelstreng is doorgeknipt (het immuunsysteem moet zich nog ontwikkelen) wordt het door de moedermelk beschermd tegen infecties en (met ca. 20%!) neonatale sterfte. De eerste moedermelk, ook wel colostrum genoemd, is rijk aan antistoffen. De moeder op haar beurt herstelt sneller en de melkproductie komt sneller op gang. Door het huidcontact meteen na de geboorte wordt het ‘knuffelhormoon’ oxytocine aangemaakt, wat zorgt voor hechting en vertrouwen, wat weer zorgt voor rust bij moeder en kind.

2. Langdurig: exclusief gedurende 6 maanden. Gecombineerd tot aan de leeftijd van 2 jaar

De intelligentie van het kind neemt toe bij langdurige borstvoeding vanwege de vetzuren DHA en AH, die zo belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de hersenen. De moeder moet dan wel voldoende omega-3 innemen om in de moedermelk aanwezig te laten zijn en zelf geen tekorten op te lopen. Omega-3 vermindert ook de kans op psychische klachten en beschermt de nadelige effecten van stress bij de moeder. 

Daarnaast worden ‘metabole/stofwisselingsgenen’ ook anders geprogrammeerd bij langdurige borstvoeding. 

Dit is ook het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO).

3. Op verzoek: naar behoefte, niet gepland

Wanneer ‘op verzoek’ wordt gevoed wordt het honger- en verzadigingsgevoel van het kind beter gereguleerd. Dat is ook wel logisch, omdat dat gevoel juist wordt verstoord/afgeleerd door op de klok te voeden: het kind wordt dan immers gedwongen te eten wanneer het (nog) geen honger heeft. 

4. Exclusief: niet combineren met flesvoeding

De samenstelling van moedermelk is uniek en valt niet na te bootsen met flesvoeding. Zo bevat moedermelk – zeker wanneer het kindje rechtstreeks aan de borst drinkt – bacteriën afgestemd op het kindje. Flesvoeding kan de ontwikkeling van het microbioom van het kindje zelfs verstoren. Ook krijgt een kindje met flesvoeding altijd ‘ voeding’/eten, terwijl het vaak ook gewoon dorst zal hebben en de samenstelling van de moedermelk zich daarop zal aanpassen: overvoeden kan met borstvoeding in principe niet. 

5. Direct: rechtstreeks van de borst

Huid op huidcontact is vooral de eerste 14 dagen enorm belangrijk. Het is van belang voor rust, stressbestendigheid en cognitie. Onderzoek wijst uit dat de voordelen tot op (veel) latere leeftijd zichtbaar zijn. Zo is door het huidcontact in de eerste periode na de geboorte zelfs na 10 jaar nog sprake van een beter slaappatroon en betere cognitieve controle. Doordat het kindje zelf moeite moet doen om te drinken aan de borst (zogen), zal het verzadigingsgevoel beter worden gereguleerd en bestaat er minder kans op overgewicht op latere leeftijd. Tot slot doet afkolven de samenstelling van de moedermelk veranderen, omdat er dan geen uitwisseling tussen het speeksel van het kindje en het borstweefsel van de moeder is. Als er al wordt afgekolfd, is het beter om de kolfapparatuur niet te steriliseren. 

Sommige vrouwen voelen zich overgeleverd aan de grillen van de natuur als het gaat om zwangerschap, bevallen en alles wat daarbij/daarna komt kijken. Het is goed om te weten dat je zelf veel invloed op jouw gezondheid en dat van je kindje kunt uitoefenen. En gaat het niet ‘ volgens het boekje’ weet dan dat er veel mogelijk is om bij te sturen. Ik help je graag!